Kirish

Assolomu aleykum OMUC!!!

Men bugungu maqolamda o'zim yaratgan kriptovalyuta haqida gapirib bermoqchiman. Uning afzalliklari haqida gapirib o'taman.

Metacryp kriptovalyutasining tarixi haqida

Metacryp kriptovalyutasini shu yilning 6-iyunida yaratdim va u uchun internetda subdomen oldim. Havola: http://metacryp.glitch.me/ Men ushbu kriptovalyutani Node.js runtime dasturida ishlab chiqdim. Ushbu kriptovalyuta JavaScript dasturlash tilida yozilgan. Ushbu kriptovalyutani yaratishimga sabab bo'lgan narsa bu bir ukrainalik insonning rossiyalik xakerlar hisob raqamini kiber hujumlar orqali muzlatib qo'yishadi. Ukrainada urushlar bo'layotgani tufayli Qozog'istonga qochish majbur bo'ladi. Uning hisobida kriptovalyutasi ham mavjud bo'lgani uchun u Qozog'istonda non topadi va jon saqlaydi. Shu narsa meni qattiq ta'sirlantirdi va men ushbu kriptovalyutani yaratishga kirishdim. Natijasiga o'zingiz baho berasiz.

Metacryp-ning ishlash strukturasi

Metacryp SHA-256 heshlashda ishlaydi. Metacryp bloklarni va foydalanuvchi hisob raqamlarini saqlashda SQLite ma'lumotlar bazasidan foydalaniladi. Bitta mayning uchun sizning kompyuteringiz 20 ta bloklarni yaratishi kerak bo'ladi. Metacryp-dagi algoritm tufayli siz bitta mayningda 0.5 MCR (metacryp) dan kam miqdorda mayning qila olasiz.

Metacryp afzalliklari

Metacryp-da Smart Contractlar ya'ni o'zbek tilida aytganda Aqlli Shartnomalar tuzish mumkin. Aqlli shartnoma nima degan savol sizda tug'ilishi mumkin. Aqlli shartnoman bu firibgarlikning oldini olish uchun yaratilgan dastur. Xo'sh masalan siz bir inson bilan kelishuv imzoladingiz siz uning uyini tozalab berasiz u sizga 5 MCR berishi kerak. Ammo, u vijdonsiz bo'lib sizni aldab pulingizni bermadi. Hech narsa qila olmaysiz afsus. Aqlli shartnomada esa siz bilan aqlli shartnoma tuzgan inson hisobidan pul yechiladi va Aqlli shartnoma hisobiga tushiriladi. qachonki u secret key orqali kirib Aqlli shatnoma pastida Smart Contract execuetion tugmasini bossa sizning hisobingizga pullar o'tkaziladi.

Xulosa:

Xulosa qilib aytgan men yaratgan loyihamga foydalanuvchining fikrini bilmoqchiman. E'tiboringiz uchun rahamat.

Assolomu aleykum, OMUC!!!

UzQidiruvning rasmiy sahifasi: http://uzqidiruv.000webhostapp.com/

Bugungi maqolada siz bilan yangi tarmoq UzQidiruv haqida gaplashamiz. Ushbu qidiruv tizimi faqat o'zbek tilidagi so'rovlarga mos natijalarni qaytaradi. UzQidiruv Wikipedia serverlaridan o'zbek tilidagi ma'lumotlarni so'rovlarga mos natijalarni ko'rsatadi.

UzQidiruv qanday ishlaydi?

UzQidiruv PHP va JavaScript dasturlash tillarida yaratilgan. Ushbu qidiruv tizmi ochiq kodli hisoblanadi va uni github repositoryda ko'rishingiz mumkin. Dasturning ishlash algoritmi juda sodda. U foydalanuvchi so'rovini Wikipedia Open Search API yordamida Wikipedia serveridan qidiradi va foydalanuvchiga kerakli natijani ko'rsatadi.

UzQidiruv tarixi

UzQidiruv 10-avgustda ishlab chiqilgan. Ushbu tizimni men Google tizimiga havas qilib yaratgan edim. UzQidiruv hozirda o'ndan oshiq faol foydalanuvchilarga ega tizim.

UzQidiruv tizimining yaxshi tomonlari

Tizim voyaga yetmagan internet foydalanuvchilari uchun tavsiya etiladi. Uning ikkinchi yaxshi tarafi u reklamalarsiz qidiruv tizimi.  Umid qilamanki UzQidiruv sizga yoqadi.

Xulosa:

Xulosa qilib aytganda internetdan samarali foydalanishni targ'ib etishdir. Bu uchun UzQidiruv loyihasi doim tayyor

Assolomu aleykum OMUC!!!

Bugun siz bilan Data.js mini freymvorkini yuklash va unda birinchi sodda dasturimizni tuzamiz. Marhamat...

Mundarija:

• Data.js nima?
• Data.js-ni yuklab olish tartibi
• Data.js haqida qo'llanma
• Data.js-da birinchi dasturimizni yaratamiz.

Data.js nima?

Data.js bu Node.js runtime dasturi uchun yaratilgan mini freymvork hisoblanadi. Uning asosiy vazifasi massivlar bilan ishlash va uni turli formatlarda qaytarish.

Data.js yangi freymvorklardan hisoblanadi. Bu freymvork JavaScript-da yozilgan ammo, bu freymvork js-da ishlamaydi. Bu freymvorkda sanoqli metodlar mavjud.

Data.js-ni yuklab olish

Data.js freymvorkini github-dan yuklab olishingiz mumkin. Data.js zip formatda kompyuteringizga o'rnatiladi. Unda asosan ikkita papka bo'ladi biri bin va ikkinchisi docs bo'ladi. Data.js-ning asosiy kodlari yozilgan papka bin hisoblanadi:

|___bin
	   |___data.js
	   |___test.js
|___docs
		|___config.yml
		|___index.md
|___LICENSE
|___README.md

Data.js haqida to'liq qo'llanma

Data.js-da asosiy funksiya nomi bo'lmaganligi uchun uni qaysi o'zgaruvchida Data.js-ni import qilgan bo'lsangiz shu o'zgaruvchi nomi bilan Data.js funksiyasini e'lon qilasiz, masalan:

const Data = require("./data");
var app = new Data();

Data.js qabul qiluvchi massiv data parametrida yoziladi:

const Data = require("./data");
var app = new Data(["mana bu massiv"],{});

Endi navabat metodlarga (metodlarni jadvalga aks ettirdim):

Data.js-da metodlarni jadvalda ko'rsatilgan tartib asosida ishlatish shart. Bo'lmasa dastur oynasida xatolikni ko'rishingiz mumkin. Ishlatmaydigan metodingizga false qiymat berish shart

Data.js-da birinchi dasturimizni yaratamiz.

Keling endi yangi papka yaratamiz va uni test myapp deb nomlaymiz. Bu papkada test.js nomli fayl yaratamiz. Endi esa shu papkaga bin papkasini yuklaymiz. Endi navbat kodlarga:

const Data = require("./bin/data.js");
var app = new Data(["OMUC","Dasturlash",14,18],{
	get: 0, // OMUC
	getLength: true, // 4
	join: ", ", // OMUC, Dasturlash, 14, 18
	copy: 1, // Dasturlash
	constructor: false,
	entries: false,
	reverse: false,
	sort: true, // 14, 18, Dasturlash, OMUC
	fill: false,
	shift: false,
	map: false,
	pop: false
});

Assolomu aleykum OMUC!!!

Kirish:

Bugun siz bilan men yaratgan kichik kutubxona haqida gaplashamiz. Bu g'oya menga turtle-lar bilan ishlaganimda keldi. Bu kutubxonaning eng afzal tomoni siz bir qator kod bilan bitta shakl chiza olasiz (juda qiziqmi).

Bu kutubxona bilan ishlash uchun siz github-dan nusxasini yuklashingiz lozim. Pymetry arxiv faylidan bin papkasida o'zingiz yangi python fayl ochib bu kutubxonaning kuchini sinab ko'rasiz. Keling endi biz ham u bilan ishlashni ko'rib chiqamiz:

import pymetry
pym = pymetry
pym.square(100, "green", 5)

 Bu yerda 100 siljishni bildiradi "green" esa chiziq rangini va 5 chiziq qalinligini bildiradi. square() funksiyasi asosan kvadrat chizishda yordam beradi. Yana shunday funksiyalar to'plami mavjud bu funksiyalarni pymetry kutubxonasining rasmiy web sahifasida ko'rishingiz mumkin (va albatta quyidagi videoda).

Xulosa:

Bugun biz siz bilan shakllarni bir qator kod yordamida shakl chizishni o'rgandik.

Assolomu aleykum OMUC!!!

Kirish:

PHP yordamida MySQL ma'lumotlar bazalariga ulanish va ularni boshqarish mumkin.

MySQL - PHP bilan ishlatiladigan eng mashhur ma'lumotlar bazasi tizimi uni php kutubxonasi deb tushunsangiz bo'ladi.

MySQL nima?

• MySQL - bu Internetda ishlatiladigan ma'lumotlar bazasi tizimi
• MySQL - bu serverda ishlaydigan ma'lumotlar bazasi tizimi
• MySQL kichik va katta dasturlar uchun juda mos keladi
• MySQL juda tez, ishonchli va ulardan foydalanish oson
• MySQL standart SQL-dan foydalanadi
• MySQL bir qator platformalarda to'planadi
• MySQL-ni yuklab olish va ulardan foydalanish bepul
• MySQL Oracle Corporation tomonidan ishlab chiqilgan, tarqatilgan va qo'llab-quvvatlangan
• MySQL asoschilaridan biri Monti Videniusning qizi nomi bilan atalgan: Mey
• MySQL ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlar jadvallarda saqlanadi. Jadval tegishli ma'lumotlar to'plamidir va u ustunlar va qatorlardan iborat.

Ma'lumotlar bazalari ma'lumotni to'liq saqlash uchun foydalidir. Kompaniya quyidagi jadvallar bilan ma'lumotlar bazasiga ega bo'lishi mumkin:

1. Xodimlar
2. Mahsulotlar
3. Xaridorlar
4. Buyurtmalar

PHP + MySQL ma'lumotlar bazasi tizimi

MySQL bilan birlashtirilgan PHP o'zaro faoliyat platformadir (siz Windows-da ishlab, Unix platformasida xizmat qilishingiz mumkin)

Ma'lumotlar bazasi bo'yicha so'rovlar

So'rov - bu savol yoki so'rov.

Ma'lumotlar bazasidan ma'lum ma'lumotlarni so'rashimiz va yozuvlar to'plamini qaytarishimiz mumkin. Quyidagi so'rovga qarang (standart SQL yordamida):

SELECT * FROM Customers;

Yuqoridagi so'rov "Xodimlar" jadvalidagi "Familiya" ustunidagi barcha ma'lumotlarni tanlaydi. MySQL ma'lumotlar bazasini yuklab olish

Agar sizda MySQL ma'lumotlar bazasiga ega PHP-server bo'lmasa, uni bu yerdan bepul yuklab olishingiz mumkin: http://www.mysql.com

Xulosa:

Bugungi darsimiz PHP va MySQL ma'lumotlar bazasining bog'liqligini ko'rib chiqdik keyingi darslarda uning sintkasisi va metodlar haqida gaplashamiz.

Assolomu aleykum OMUC!!!

Kirish:

Bugun siz bilan MVC haqida gaplashamiz. Maqolani o'qisangiz MVC haqidagi barcha savolga javob topasiz.

MVC - bu sizning dastur logikasini uch qismga bo'lishga imkon beruvchi dasturlash shablonidir:

Model (model) Controller-dan ma'lumotlarni qabul qiladi, kerakli operatsiyalarni bajaradi va ularni View-ga o'tkazadi.

View (ko'rinishi yoki ko'rsatish). Modeldan ma'lumotlarni oladi va foydalanuvchi uchun namoyish qiladi.

Controller (boshqaruvchi) Foydalanuvchilarning ma'lumotlarini qayta ishlaydi, olingan ma'lumotlarni tekshiradi va ularni model-ga uzatadi. (Bu biroz chalkash tuyulishi mumkin, ammo aslida bu oddiy.)

MVC qanday ishlaydi?

MVC kontseptsiyasini tushunishning eng yaxshi usuli bu hayotda bo'ladigan misoli - tassavur qiling fastfud restorani bor. Unga bir mijoz keldi (foydalanuvchi deb oýlang) kassaga keladi (view va controller kassa deb fikrlang), menyuni ko'radi va o'zi yoqtirgan taomlarga buyurtma berishadi.

Kassir buyurtma bilan hammasi joyida yoki yo'qligini tekshiradi va to'lovdan so'ng oshpazga (model-ga) kerakli ma'lumotlarni o'tkazadi. Oshpaz buyurtma qilingan taomni tayyorlaydi, garchi u mijozning qanday ko'rinishini, buyurtma uchun pul to'ladimi va hokazolarni bilmaydi.

Model o'z ishini tugatgandan so'ng, natijani view-ga yuboradi - kassaga qaytarib beradi, u esa o'z navbatida, tayyor ovqatni mijozga beradi.

Agar dasturlar haqida gapiradigan bo'lsak, unda tarkibiy qismlar quyidagicha bo'ladi:

• View - interfeys.
• Controller - foydalanuvchi ishlarini boshqaradi.
• Model - view va asosiy operatsiyalarni boshqaradi.

Shuni ham ta'kidlash joizki, MVC shablonini amalga oshirish vazifaga qarab farq qilishi mumkin. Masalan, veb dasturlashda model va view bir-biri bilan contoller orqali o'zaro ta'sir qiladi (restorandagi misolda bo'lgani kabi) va dasturlarda model o'zi biror narsani o'zgartirish kerakligi to'g'risida ma'lumot beradi.

Nima uchun dasturchilarga MVC kerak?

Ushbu shablon dasturning logika qismlarini ajratish va ularni bir-biridan alohida yaratish uchun kerak. Ya'ni boshqa dastularga ta'sir qilmasdan o'zingiz xohlagancha o'zgartirishingiz mumkin bo'lgan mustaqil kod bloklarini yozishdir.

Masalan, ma'lumotlar ko'rinishini o'zgartirmasdan ma'lumotlarni qayta ishlash usulini qayta yozishingiz uchun. Bu bir nechta dasturchilarga samarali ishlashga imkon beradi - ularning har biri o'z komponenti bilan shug'ullanadi. Shu bilan birga, ishlab chiquvchiga birovning kodini o'rganishning hojati yo'q va uning funksiyalari dasturning boshqa qismlariga hech qanday ta'sir qilmaydi.

MVC dastur yaratamiz

Ushbu shablonni yaxshiroq tushunish uchun uni amalda qo'llash zarur. Buning uchun WPF dasturini yarating va quyidagi kod yozing:

<StackPanel VerticalAlignment="Center" HorizontalAlignment="Center">
	<StackPanel Orientation="Horizontal">
		<TextBox Name="Num1TextBox" Margin="5" Width="50"/>
		<TextBlock Text="+" Margin="5" FontWeight="Bold"/>
		<TextBox Name="Num2TextBox" Margin="5" Width="50"/>
	</StackPanel>
	<TextBlock Text="0" Name="ResultTextBlock" TextAlignment="Center" Margin="5"/>
	<Button Content="Hisoblash" Name="CalculateButton" Click="CalculateButton_Click" Margin="5"/>
</StackPanel>

Yuqoridagi kodlar View-ga tegishli - foydalanuvchi buni ko'radi. Tugma bosilganda Controller-ni chaqiradigan funksiya mavjud:

private void CalculateButton_Click(object sender, RoutedEventArgs e) //Metod "Hisoblash" tugmasi bosilganda ishlaydi
{
	//ma'luumotlarni kiritamiz

	string text1 = Num1TextBox.Text.Trim();
	string text2 = Num2TextBox.Text.Trim();

	int num1 = 0;
	int num2 = 0;

	if (!string.IsNullOrEmpty(text1) && !string.IsNullOrEmpty(text2))
	{
		try
		{
			num1 = Convert.ToInt32(text1);
			num2 = Convert.ToInt32(text2);
		}
		catch (Exception exc) { }

		Calculate(num1, num2); //Model-ga yuboramiz
	}
}

Controller kodlarni tekshirishi mumkin. Agar tekshiruv muvaffaqiyatli bo'lsa, ma'lumotlar Model-ga uzatiladi:

public void UpdateView()
{
	ResultTextBlock.Text = result.ToString(); //Ko'rinishning o'zgarishi
}

Mana natija:

Xulosa:

Bir qarashda MVC murakkab ko'rinishi mumkin, ammo uni o'rganishga qancha ko'p kuch sarflasangiz, ko'plab dasturchilar buni afzal ko'rishlari shunchalik ravshan bo'ladi.

Assolomu aleykum OMUC!!!

Kirish:

Bugun siz bilan ma'lumotlar bazasi bilan ishlaymiz va u yerdagi ma'lumotlarni php va sql yordamida web sahifada namoyon qilamiz.

Ishni boshlashdan avval  bizga AppServ web serveri kerak bo'ladi. Agar u haqida ko'proq ma'lumotga ega bo'lishni xohlasangiz AppServ haqidagi maqolamni o'qib chiqing(unda appserv nima uni qanday yuklash kerak, phpmyadmin nima undan qanday foydalanish kerak va h.k). Ma'lumotlar bazasi bilan ishlashimizda bizga phpMyAdmin kerak. phpMyAdmin yangi ma'lumotlar bazasini yaratamiz.

Создать БД tugmasini bosamiz va yangi ma'lumotlar bazasini yaratamiz. Ma'lumotlar bazasi kiritadigan ma'lumotlarimizni o'zida saqlaydi.

Yaratayotgan ma'lumotlar bazamizning nomini kiritamiz va Cоздат tugmasini bosamiz. Men index deb nom qo'ydim. Endi navbat ma'lumotlar bazasining ichidagi jadval bilan ishlaymiz.

Endi unga nom beramiz va Вперёд tugmasini bosamiz. Men web_table deb nom qo'ydim. Endi esa yaratgan jadvalimizga qatorlar nomin kiritamiz.

Men qatorlar nomini Name, Surname, phone, e-mail deb nomlanadi. Endi ularning turini sozlaymiz.

Ularning turini VARCHAR deb e'lon qildik. Ma'lumotlar uzunligini kiritib chiqamiz.

Oxirida Сoxpaнить tugmasini bosamiz. Endi ular aydi beramiz ya'ni takrorlanmas raqam.

Buning uchun shunchaki indeks-ga PRIMARY-ni tanlaymiz. Сoxpaнить tugmasini bosamiz. Endi esa SQL yordamida jadvalga ma'lumotlarni kiritamiz.

Вперёд tugmasini bozamiz. 

Ko'rib turganingizday jadvalimizga ma'lumot qo'shildi bu ish ni INSERT INTO operatori orqali amalga oshirdik. Endi shu ma'lumotlarni boshqa web sahifaga namoyon qilamiz. Buning uchun AppServ papkasining ichidagi www papkasiga index nomli papka yaratamiz.

Endi shu papkaning ichiga yangi index.php nomli fayl yaratamiz.  Bu faylga esa php kodlarni yozamiz:

<!DOCTYPE html>
<html>
    <head>
        <title>Web interface</title>
    </head>
    <body>
        <style>
            *{
                font-family: "courier new";
            }
        </style>
    </body>
</html>
<?php
    $server = "localhost";
 //server nomi
    $user = "****";
 //foydalanuvchi nomi
    $pass = "********"; //parol
 
    $DB = "index"; //ma'lumotlar bazasining nomini yaratamiz

    $con = mysqli_connect($server,$user,$pass,$DB) or die("MySQL xatolik!"); //MySQL-ni ulaymiz va uni tekshiramiz

    //SELECT * FROM `web_table` WHERE 1
    $sql = "SELECT * FROM `web_table`"; // sql nomli o'zgaruvchiga SQL operatorlarini yozamiz
	
	echo "<table border=\"1\">"; //php-da jadval yaratamiz
	echo "<tr><td>№</td><td>Ismi</td><td>Familiyasi</td><td>tel.</td><td>e-mail</td></tr>";
	
	if ($result = mysqli_query($con, $sql)) {

		$i = 1;
		while ($row = mysqli_fetch_row($result)) {
			echo "<tr>";
			echo "<td>";
			echo "$row[0]";
			echo "</td>";
			echo "<td>";			
			echo "$row[1]";
			echo "</td>";
			echo "<td>";
			echo "$row[2]";
			echo "</td>";
			echo "<td>";
			echo "$row[3]";
			echo "</td>";	
			echo "<td>";
			echo "$row[4]";
			echo "</td>";
			echo "</tr>";
			$i++;
		}
		mysqli_free_result($result);
	}
	
	echo "</table>";
	
    mysqli_close($con); //MySQL kutubxonasini yaratamiz

?>

Biz bu yerda MySQL kutubxonasini PHP-ga qo'shdik. Bu esa phpmyadmin bilan bizni bog'lashga yordam beradi. Mana natija:

Xulosa:

PHP dasturchilariga biroz bo'lsa ham tajriba bergan  bo'lsam xursandman. Hammaga omad!

Assolomu aleykum OMUC!!!

Kirish:

Android foydalanuvchilari "APK" atamasini eshitgan bo'lsalar kerak, aksariyat odamlar bu nima ekanligini va nima uchun kerakligini bilishadi. Keling, APK nima ekanligini va Android-da nimaga kerakligini birgalikda bilib olamiz.

APK fayllari nima?

APK Android Package Kit degan ma'noni anglatadi va Android dasturlarni tarqatish va yuklash uchun foydalanadigan fayl formatini anglatadi. APK faylida ilovani qurilmaga to'g'ri o'rnatish uchun barcha kerakli elementlar mavjud.

APK fayli Windows-da bajariladigan EXE fayllariga o'xshashdir. APK faylidan foydalanib dasturni qo'lda o'rnatish mumkin.

Shu tarzda, dasturni yuklab olish uchun Google Play-ga kirganingizda, do'kon avtomatik ravishda kerakli dasturning APK-ni yuklab oladi va o'rnatadi. Google Play do'konidan APK-ni chiqarib olish mumkin.

APK nima uchun kerak?

APK-ni yuklashning bir nechta afzalliklar mavjud. Eng muhimlaridan biri bu dasturga Google Play-da paydo bo'lishidan oldin unga kirish imkoniyatidir. Dasturchilar katta yangilanishlarni chiqarganda, dastur do'koniga kirishi biroz vaqt talab etadi. Qo'lda o'rnatish ushbu kutishlarning oldini oladi.

APK o'rnatilishi Google do'konida mavjud bo'lmagan dasturlarni o'rnatishga imkon beradi. Bu yerda dasturlarning manbasiga ehtiyot bo'lish juda muhimdir. Windows shaxsiy kompyuterlarida bo'lgani kabi, APK-ni tasdiqlanmagan manbalardan yuklab olish, qurilmangizga virus yuqtirishi mumkin. Biz faqat ishonchli manbalarni tavsiya qilamiz: APKMirror, F-Droid, Aptoide yoki APKPure.

APK - bu Android dasturlarni tarqatish va o'rnatish uchun foydalanadigan asosiy format.

Xulosa:

Apk haqida biroz bo'lsa ham ma'lumotga ega bo'ldingiz fegan umiddaman.

Assolomu aleykum OMUC!!!

Kirish:

Bugun siz bilan dasturchi bo'lish uchun nimalar kerakligini bilib olamiz va bu sohaga uzbekcoders platformasining qo'shgan hissasi haqida gaplashamiz.

Dasturchi bo'lish uchun o'zingizga dasturlash tilini tanlang

Dasturchi bo'lish uchun eng avvalo siz eng trenddagi va sintaksisi oson bo'lgan dasturlash tilini tanlashingiz kerak. Misol uchun Python, JavaScript, C, C++, Swift, Objectiv-C, Java va PHP dasturlash tilini misol  qilib olishimiz mumkin. Dasturlash tilini tanlashda siz har bitta dasturlash tilining imkoniyatlarini, kamchiliklarini va sintaksislari bilan tanishing. Dasturlash tillari quyidagi shartlarga javob bera olishi lozim:

• Siz tanlaydigan dasturlash tili trendda bo'lishi lozim
• Siz tanlaydigan dasturlash tili uchun beriladigan maoshlar yaxshi bo'lishi lozim
• Siz tanlaydigan dasturlash tilining imkoniyatlari ko'p va iloji bo'lsa deyarli umuman kamchiliklari bo'lmasligi kerak
• Siz tanlaydigan dasturlash tillari uchun uning sintaksisini osonlashtiradigan kutubxonalar yoki freymvorklari ko'p bo'lishi lozim
• Siz tanlaydigan dasturlash tilingizda salbiy izohlar bo'lmasligi kerak
• Siz tanlaydigan dasturlash tilida yaratilgan mashhur dasturlar bo'lishi lozim

Agar yuqoridagi talablarga siz tanlaydigan dasturlash tili javob bera olsa demak, siz uni o'rgansangiz bo'ladi. 

Dasturchilar uchun matematika va qisman fizika nega kerak?

Sizga ma'lumki kompyuter algoritm asosida yartilgan. Algoritm esa bu albatta matematika bilan bog'liq. Algoritmni bizning mashhur allomamiz Muso al-Xorazmiy o'ylab topgan.  Agar, algoritm bo'lmaganida edi dasturlash tillari ham kompyuter ham bo'lmas edi. Mashhur kompaniyalar Google, Facebook, Microsoft va Yandex-larga  kirish uchunham shunday algoritmik masalalardan berishadi. Fizika esa dasturchilar O'zbekistondagi TATU universiteitga kirish uchun imthion bloklaridan birida bor. Dasturchi bo'lmoqchi ekansiz matematika va fizikani yaxshi o'zlashtiring.

Dasturchilar uchun til nega kerak?

Siz dasturchimisiz tilni bilishingiz zarur chunki barcha dasturlash tillarining buyruqlari ingliz tilida amalga oshiriladi. Siz agar chet davlatlarga ishlamoqchi bo'lsangiz ham muloqot tili ingliz tili hisoblanadi.

Hech qachon mashaqqatdan qochmang va yozgan kodlaringizga doimo izoh yozib boring

Dasturlashda hatto bitta belgi yoki harf qolib ketsa yoki ortiqcha bosib yuborilsa ham dastur ishga tushmasligi mumkin. Shuning uchun dasturchilar mashaqqatdan qochishmaydi. Bitta xato qildingizmi yaratayotgan dasturingizni tashlab ketmang. Sabrli bo'ling! Boshqalar siz yozgan kodlaringizni tushunishi uchun doimo izoh yozib boring.

O'zbek dasturlash sohasiga katta hissa qo'shgan uzbekcoders platformasi

O'zbek dasturchilari uchun malaka oshirish uchun ajoyib o'quv qo'llanmasi bo'ldi. Men faoliyatimni C++-da boshladim, bir yil o'tar o'tmas mustaqil html-ni o'rganishni boshladim. C++-ni o'rganganim uchun uzbekcoders-da css va javascript-ni o'rganishim uncha qiyin bo'lmadi. Men uzbekcoders yaratuvchilariga rahmat aytaman ular bo'lmaganida balki men ham css va js-ni o'rganishim qiyin bo'lardimi, bilmadim.

Xulosa:

Bugungi maqolamda sizga dasturchi bo'lishingiz uchun ozgina ko'nikma bergan bo'lsam xursandman.

Assolomu aleykum OMUC!!!

Kirish:

Siz bilan bugun men yaratgan Math.js freymvorki haqida gaplashamiz. Bu freymvork javascriptni qo'shmagan holda html-ning o'zi bilan turli matematik metodlarni bajarishga yordam beradi.

Math.js freymvorki uchun maxsus teg va attributlar mavjud. Keling shu haqida gaplashamiz. <sqr> tegidan foydalangan holda sonlarning kvadratini yoki ikkinchi darajasini topamiz (Math.js-ni html hujjatingizga yuklash uchun github saytida kodlarni yuklab oling):

<!DOCTYPE html>
<html lang="en">
<head>
    <meta charset="UTF-8">
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
    <script src="https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/jquery/3.5.1/jquery.min.js"></script>;
    <script src="mathjsv2.4.6.js"></script>
    <title>Document</title>
</head>
<body>
    
<sqr get:val="5"></sqr>
</body> 
</html>

Xo'sh, sizga get:val attributi nega kerak u nima ish qiladi degan savol paydo bo'lgan bo'lishi mumkin. get:val attributi matimatik metod uchun qiymat oladi. Keling endi bunday teglar va atttributlar jadvali bilan tanishib chiqsak.

Math.js-da teglar jadvali

Math.js freymvorkida <pow> tegidan foydalanish

<pow> tegi aytib o'tganimday sonning kiritilgan qiymat darjasining qiymatini chiqaradi. Buni yaxshiroq tushunish uchun keling misol ko'ramiz:

<!DOCTYPE html>
<html lang="en">
<head>
    <meta charset="UTF-8">
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
    <script src="https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/jquery/3.5.1/jquery.min.js"></script>;
    <script src="mathjsv2.5.3.js"></script>
    <title>Document</title>
</head>
<body>
    <pow get:val="5" pow:grade="3"></pow>
</body> 
</html>

Bu yerda pow:grade attributi sonni nechinchi darajasini hisoblash uchun xizmat qiladi.

Math.js freymvorkida <per>, <sq> va <v> teglaridan foydalanish

Keling siz matematika darsidasiz sizga uyga topshiriq qilib bir to'g'ri to'rtburchakning perimetrini anqlang dega masala berildi. Agar sizda Math.js freymvorki bo'lsa buni hidsoblashga hojat yo'q. Buni misollarda ko'ramiz:

<!DOCTYPE html>
<html lang="en">
<head>
    <meta charset="UTF-8">
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
    <script src="https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/jquery/3.5.1/jquery.min.js"></script>;
    <script src="mathjsv2.5.3.js"></script>
    <title>Document</title>
</head>
<body>
    <per p:a="2" p:b="3"></per>
</body> 
</html>

Bu yerda p:a va p:b attributlari bir to'g'ri to'rtburchkning tomonlari uzunliklarini oladi va perimetr qiymatini hisoblab beradi. Ishonmasangiz o'zingiz ham sinab ko'ring.

Shu tariqa <sq> tegi biror to'g'ri burchakning yuzini hisoblab qiymat qaytaradi. Bu teg to'g'ri to'rtburchakning tomonlarining qiymatini olish uchun esa s:a va s:b yordam beradi. Mana misol:

<!DOCTYPE html>
<html lang="en">
<head>
    <meta charset="UTF-8">
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
    <script src="https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/jquery/3.5.1/jquery.min.js"></script>;
    <script src="mathjsv2.5.3.js"></script>
    <title>Document</title>
</head>
<body>
    <sq s:a="4" s:b="3"></sq>
</body> 
</html>

<v> tegi esa to'g'r parallapepidning hajimini hisoblash uchun yordam beradi. Bu teg uchun esa v:s va v:h attributlari kerak bo'ladi.

<!DOCTYPE html>
<html lang="en">
<head>
    <meta charset="UTF-8">
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
    <script src="https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/jquery/3.5.1/jquery.min.js"></script>;
    <script src="mathjsv2.5.3.js"></script>
    <title>Document</title>
</head>
<body>
    <v v:h="5" v:s="6"></v>
</body> 
</html>

Endi esa antiqa attributlardan foydalnishni ko'rsataman. Ammo bunday attributlar faqat math.js-dan bir marotaba ishlatilganda ishlyadi. 

<!DOCTYPE html>
<html lang="en">
<head>
    <meta charset="UTF-8">
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
    <script src="https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/jquery/3.5.1/jquery.min.js"></script>;
    <script src="mathjsv2.5.3.js"></script>
    <title>Document</title>
</head>
<body>
    <input id="math_app" get:method="sqrt" value="25">
</body> 
</html>

Bu kodlarimiz faqat <input> tegiga ishlaydi ammo uni html-da bir marta qo'llay olasiz. <input> tegidan qiymat olish uchun math_app aydisidan foydalanasiz. Hozir bu yerda 25 sonining ildiz ostisini chiqarib beradi. Endi shu yerda view-in attributidan foydalanib ko'rsataman, view-in attributi qiymatni qayerda chiqarishni ko'rsatadi. Ammo, u faqat math_app aydisida ishlaydi va undan ham ikki marotaba foydalanish imkoniyati yo'q

<!DOCTYPE html>
<html lang="en">
<head>
    <meta charset="UTF-8">
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
    <script src="https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/jquery/3.5.1/jquery.min.js"></script>;
    <script src="mathjsv2.5.3.js"></script>
    <title>Document</title>
</head>
<body>
    <input id="math_app" get:method="sqrt" value="25" view-in="#val">
    <p id="val" style="color: blue;"></p>
</body> 
</html>

<p> tegida natijani ko'rsatdi. Endi yana shunday attributlardan hide attributini ko'rsak, hide attributi natijani yoki berilayotgan hisoblash uchun qiymatni yashiradi.

<!DOCTYPE html>
<html lang="en">
<head>
    <meta charset="UTF-8">
    <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0">
    <script src="https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/jquery/3.5.1/jquery.min.js"></script>;
    <script src="mathjsv2.5.3.js"></script>
    <title>Document</title>
</head>
<body>
    <input id="math_app" get:method="sqrt" value="25" view-in="#val" hidden="this">
    <p id="val" style="color: blue;"></p>
</body> 
</html>

Ko'rayotganingizday hide attributi hisoblash uchun berilaytogan qiymatni yoki qisqa qilib aytganda <input> tegini yashirdi. hide attributi uchun mos ravishda 2 ta qiymat yozishingiz mumkin bular: this va val. this qiymati hisoblash uchun berilaytogan qiymatni yoki qisqa qilib aytganda <input> tegini yashirdi, val esa qiymatni yashiradi:

Math.js freymvorkida sonlar

<pi></pi> <!--qiymati: 3.141592653589793-->
<e></e> <!--qiymati: 2.718281828459045-->
<sqrt2></sqrt2> <!--qiymati: 1.4142135623730951-->
<ln2></ln2> <!--qiymati: 0.6931471805599453-->
<ln10></ln10> <!--qiymati: 2.302585092994046-->

Xulosa:

Hozirgi Math.js freymvorkim hozircha shunday imkoniyatlarga ega. Kichik maslahatim bu freymvorkning har doim yangi versiyalaridan foydalananing.